كشاورزی وزراعت در ایران بدون توجه به تأمین آب مورد نیازگیاهان میسرنیست بنابراین بایستی برنامه ریزی صحیح برای آن بخصوص درشرایط خشكسالی صورت گیرد برنامه ریزی صحیح مستلزم محاسبه دقیق نیاز آبی گیاهان میباشد براساس روشهای موجود مبنای محاسبات نیاز آبی گیاهان ، تبخیرـ تعرق مرجع و ضرائب گیاهی است تبخیر ـ تعرق مرجع توسط لایسیمتر اندازه گیری میشود و برای
قیمت فایل فقط 19,500 تومان
بررسی تعیین ضریب گیاهی و پهنه بندی نیاز آبی سیب زمینی در استانهای خراسان و سمنان
فهرست مطالب
فصل اول
1-1مقدمه....................................................................................................................................... 2
1-2اهمیت كشت سیب زمینی............................................................................................................. 3
1-3 اهمیت سیب زمینی در ایران.......................................................................................................... 4
1-4 منطقه مورد مطالعه...................................................................................................................... 5
1-4-1 استان خراسان.................................................................................................................... 5
1-4-2 استان سمنان..................................................................................................................... 7
فصل دوم
2-1 سابقه تحقیقات در زمینه تبخیر -تعرق........................................................................................... 10
2-2 عوامل موثر بر تبخیر و تعرق......................................................................................................... 18
2-2-1 عوامل هواشناسی............................................................................................................. 18
2-2-2 فاكتورهای گیاهی............................................................................................................ 18
2-2-3 شرایط محیطی و مدیریتی.................................................................................................. 19
2-3 روش سازمان خواربار و كشاورزی ملل متحد ( FAO )....................................................................... 19
2-4 روش فائو – پنمن- مانتیس........................................................................................................ 20
2-4-1 تعیین گرمای نهان تبخیر ( l )......................................................................................... 21
2 -4-2 تعیین شیب منحنی فشار بخار (D)...................................................................................... 21
2-4-3 تعیین ضریب رطوبتی (g )................................................................................................. 22
2-4-4 تعیین فشار بخار اشباع (ea ).............................................................................................. 22
2-4-5 تعیین فشار واقعی بخار (ed )............................................................................................... 22
2-4-6 تعیین مقدار تابش برون زمینی(Ra )..................................................................................... 23
2-4-7 تعداد ساعات رو شنایی(N)................................................................................................ 24
2-4-8 تابش خالص(Rn )............................................................................................................ 24
2-4-9 شار گرما به داخل خاك(G)................................................................................................ 25
2-4-10 سرعت باد در ارتفاع 2 متری.............................................................................................. 25
2-5 لایسیمتر................................................................................................................................ 25
2-6 تارخچه ساخت لایسیمتر............................................................................................................ 26
2-7 انواع لایسیمتر:......................................................................................................................... 28
2-7-1 لایسیمتر زهكشدار............................................................................................................ 28
2-7-2 لایسیمتر وزنی................................................................................................................ 29
2-7-2-1 لایسیمترهای وزنی هیدرولیك......................................................................................... 30
2-11-2-2 میكرو لایسیمترهای وزنی ............................................................................................. 32
2-8 طبقه بندی لایسیمترها از نظر ساختمانی....................................................................................... 35
2-8-1 لایسیمترهای با خاك دست نخورده....................................................................................... 35
2-8-2 لایسیمترهای با خاك دست خورده........................................................................................ 36
2-8-3 لایسیمترهای قیفی ابر مایر ................................................................................................. 36
فصل سوم
3-1 محل انجام طرح....................................................................................................................... 38
3-2 معرفی طرح و نحوه ساخت لایسیمتر............................................................................................. 38
3-3 تهیه بستر و نحوه كشت............................................................................................................. 39
3-4 محاسبهَ ضریب گیاهی............................................................................................................... 40
3-5 انتخاب روش مناسب برآورد تبخیر-تعرق......................................................................................... 42
3-6 پهنه بندی نیاز آبی سیب زمینی................................................................................................... 43
فصل چهارم
4-1 بافت خاك.............................................................................................................................. 45
4-2 اندازه گیری پتانسیل آب در گیاه................................................................................................... 45
4-3 محاسبه ضریب گیاهی (kc) سیب زمینی....................................................................................... 45
4-4 محاسبه تبخیر ـ تعرق و تحلیلهای آماری........................................................................................ 46
4-5 پهنه بندی نیازآبی گیاه سیب زمینی.............................................................................................. 46
4-6 بحث در مورد نتایج................................................................................................................... 47
4-7 نتیجه گیری............................................................................................................................ 48
4-8 پیشنهادات.............................................................................................................................. 48
منابع و ماخذ.................................................................................................................................. 84
فهرست جداول
جدول1-1 میزان سطح زیر كشت و عملكرد كل سیب زمینی در سطح جهان...................................................... 4
جدول1-2 وضعیت تولید محصولات زراعی استان خراسان در سال زراعی 81-1380........................................ 5
جدول 1-3 محل و میزان كشت گیاه سیب زمینی در استان خراسان............................................................... 6
جدول 1-4 وضعیت تولید محصولات زراعی استان سمنان در سال زراعی 81-1380...................................................... 7
جدول 1-5 محل و میزان كشت گیاه سیب زمینی در استان سمنان................................................................. 8
جدول 4-1 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در شاهرود....... 61
جدول 4-2 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در بیرجند....... 62
جدول 4-3 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در بشرویه......... 63
جدول 4-4 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در سمنان........ 63
جدول 4-5 سالهای آماری تبخیر و تعرق گیاه مرجع در ایستگاه سینوپتیك بیرجند.............................................. 64
جدول 4-6 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در گرمسار....... 67
جدول 4-7 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در بجنورد....... 68
جدول 4-10 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در سرخس.... 69
جدول 4-11 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در سبزوار..... 70
جدول 4-12 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در تربت جام.... 72
جدول 4-13 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در تربت حیدریه 72
جدول 4-14 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در فردوس .. 74
جدول 4-15 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در گلمكان... 74
جدول 4-16 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در كاشمر..... 75
جدول 4-17 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در مشهد....... 75
جدول 4-18 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در گناباد...... 77
جدول 4-19 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در نیشابور..... 78
جدول 4-20 تبخیر ـ تعرق محاسبه شده گیاه مرجع با استفاده از فرمول فائو-پنمن-مانتیس(میلیمتر بر روز) در نهبندان.... 78
جدول 4-22 میانگین تبخیر و تعرق در سالهای تر ( استان سمنان )................................................................ 79
جدول 4-23 میانگین تبخیر و تعرق در سالهای تر ( استان خراسان ).............................................................. 79
جدول 4-24 میانگین تبخیر و تعرق در سالهای متعارف ( استان سمنان )......................................................... 80
جدول 4-25 میانگین تبخیر و تعرق در سالهای متعارف ( استان خراسان )........................................................ 80
جدول 4-26 میانگین تبخیر و تعرق در سالهای تر ( استان سمنان ).................................................................. 81
جدول 4-27 میانگین تبخیر و تعرق در سالهای تر ( استان خراسان )............................................................. 81
جدول 4-28 میانگین نیاز آبی سیب زمینی با احتمالات 25، 50 و 75 درصد خشكسالی.................................... 82
جدول 4-29 اندازه گیری پتانسیل گیاه درمرحله ابتدایی رشد..................................................................... 82
جدول 4-30 اندازه گیری پتانسیل گیاه درمرحله میانی رشد...................................................................... 82
جدول 4-31 اندازه گیری پتانسیل گیاه درمرحله نهایی رشد...................................................................... 83
فهرست اشكال
شكل 1-1 نمودار توزیع میزان تولید سیب زمینی استانها نسبت به كل كشور – سال زراعی 81-1380......................... 9
شكل 1-2 نمودار توزیع سطح سیب زمینی استانها نسبت به كل كشور – سال زراعی 81-1380............................... 9
شكل 4-1 تغییرات ضریب گیاهی در طول دوره رشدگیاه سیب زمینی........................................................... 49
شكل4-2 نیاز آبی سیب زمینی در ماه خرداد با 25 درصد احتمال (میانگین سالهای تر).......................................... 49
شكل 4-3 نیاز آبی سیب زمینی در ماه تیر با احتمال 25 درصد خشكسالی (سالهای تر)........................................ 50
شكل 4-5 نیاز آبی سیب زمینی در ماه مرداد با احتمال 25 درصد خشكسالی( سالهای تر)...................................... 51
شكل 4-5 نیاز آبی سیب زمینی در ماه شهریور با احتمال 25 درصد خشكسالی(سالهای تر).................................... 52
شكل 4-6 نیاز آبی سیب زمینی در ماه خرداد با احتمال 50 درصد خشكسالی (سالهای متعارف).............................. 53
شكل 4-7 نیاز آبی سیب زمینی در ماه تیر با احتمال 50 درصد خشكسالی (سالهای متعارف).................................. 54
شكل 4- 8 نیاز آبی سیب زمینی در ماه مرداد با احتمال 50 درصد خشكسالی (سالهای متعارف).............................. 55
شكل 4- 9 نیاز آبی سیب زمینی در ماه شهریور با احتمال 50 درصد خشكسالی(سالهای متعارف).............................. 56
شكل 4-10 نیاز آبی سیب زمینی در ماه خرداد با احتمال 75 درصد خشكسالی (سالهای خشك).............................. 57
شكل 4- 11 نیاز آبی سیب زمینی در ماه تیر با احتمال 75 درصد خشكسالی(سالهای خشك)................................. 58
شكل 4-12 نیاز آبی سیب زمینی در ماه مرداد با احتمال 75 درصد خشكسالی (سالهای خشك)............................... 59
شكل 4- 13 نیاز آبی سیب زمینی در ماه شهریور با احتمال 75 درصد خشكسالی (سالهای خشك)........................... 60
1-1مقدمه
كشاورزی وزراعت در ایران بدون توجه به تأمین آب مورد نیازگیاهان میسرنیست. بنابراین بایستی برنامه ریزی صحیح برای آن بخصوص درشرایط خشكسالی صورت گیرد. برنامه ریزی صحیح مستلزم محاسبه دقیق نیاز آبی گیاهان میباشد. براساس روشهای موجود مبنای محاسبات نیاز آبی گیاهان ، تبخیرـ تعرق مرجع و ضرائب گیاهی است. تبخیر ـ تعرق مرجع توسط لایسیمتر اندازه گیری میشود و برای سادگی كار میتوان آنرا با توجه به نوع منطقه از روشهای تجربی نیز تخمین زد. ضرائب گیاهی نیز از مطا لعات لایسیمتر قابل محاسبه است. این ضرائب تابعی از عوامل مختلفی از جمله اقلیم میباشد. بنابراین بایستی درهر منطقه ای با دقت برای هرمحصولی محاسبه شود. (19) برای محاسبه و برآورد مقدارتبخیر ـ تعرق سازمان خوار باروكشاورزی ملل و متحد«FAO » تقسیم بندی زیر را منظور نموده است:
اندازه گیری مستقیم تبخیر ـ تعرق به وسیله لایسیمتر
اندازه گیری مستقیم تبخیر بوسیله تشتك یا تبخیر سنج
فرمولهای تجر بی
روشهای آئرودینامیك
روش تراز انرژی(5)
بعضی از روشها فقط جنبه تحقیقاتی داشته تا بتوانند فرایندهای انتقالی بخار آب را بهتر و عمیق تر بررسی نمایند.برخی دیگر به جهت نیاز در برنامههای روزانه كشاورزی بكار میروند. ولی دقت و اصالت روشهای تحقیقاتی را ندارد. به هر حال برای عملیات روزانه درمزارع میتوان از روشهایی كه نتیجه آنها بیش از ده درصد با مقدار واقعی تبخیر ـ تعرق متفاوت نباشد استفاده نمود.
هدف از انجام این طرح بدست آوردن ضرایب گیاهی و تعیین نیاز آبی سیب زمینی دراستانهای خراسان و سمنان میباشد كه بوسیله لایسیمتر زهكش دار در دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شده است. در مورد لایسیمتر و نحوه عملكرد آن و روابط تجربی بكار رفته دراین طرح درفصل بعدی توضیح داده میشود.
سیب زمینی یكی از مهمترین منابع در تغذیه انسان است. این محصول در جهان از نظر اهمیت غذائی مقام پنجم بعداز گندم، برنج، ذرت و جو دارد.(11) بانگاهی به سی سال آینده، سازمان خوار بار كشاورزی (FAO) بر آورد كرده كه برای تغذیه جمعیت جهان به 60 در صد غذای بیشتری نیاز است(12) و از آنجا كه سیب زمینی از نظر ارزش غذائی با تولید متوسط 2/2 تن یكی از اقلام محصولات غذایی مهم میباشد بنابراین باید با برنامه ریزی صحیح كشاورزی ، كه یكی از را هكارهای آن بدست آوردن دقیق نیاز آبی این محصول است، باعث افزایش تولید آن در سطح جهان گردید. امید است این تحقیق راه گشایی برای آیندگان درمسائل مدیریت آبیاری باشد. بیشترین سطح زیر كشت این محصول مربوط به اروپائیان است كه عملكردی بالغ بر 16 تن درهكتار را دارا میباشند.(جدول 1-1) بطوریكه در این جدول مشاهده میشود حدود 43 درصد كل سیبزمینی جهان در اروپا تولید میشود.
جدول1-1 میزان سطح زیر كشت و عملكرد كل سیب زمینی در سطح جهان
قاره | سطح زیر كشت (1000هكتار) | عملكرد كل (T1000) | در صد از كل |
آمریكا | 1725 | 42224 | 55/13 |
اروپا | 8375 | 132725 | 64/42 |
آسیا | 7999 | 122236 | 25/39 |
آفریقا | 1137 | 12410 | 98/3 |
استرا لیا | 424 | 1260 | 56/0 |
محصول سیب زمینی یكی از ارقام اصلی است كه در راستای امنیت غذایی آینده كشور میتواند نقش عمده ای را ایفاد نماید سیبزمینی تنها محصولی است كه بعد از گندم ، برنج و ذرت میتواند بخشی از مواد نشاسته ای و پروتئینی مورد نیاز جامعه را تأمین كرده و امكان جایگزینی آن با محصولات ذكر شده وجود داشته و در كاهش واردات محصولات غذائی فوق مؤثر میباشد.(29) سطح زیر كشت محصول سیب زمینی كشور در سال 1382 برابر 175 هزار هكتار بر آورد شده است و میزان تولید آن 5/3میلیون تن برآورد شده است كه این مقدار12/1 در صد كل سیب زمینی تولید شده در جهان میباشد(1). برای افزایش این مقدار باید راهكارهای بسیار بنیادی در نظر گرفت. یكی از راهكارهای افزایش این محصول بالا بردن میزان كارائی مصرف آب میباشد كه بدون برنامه ریزی صحیح آبیاری مقدور نمیباشد. لذا برنامه ریزی صحیح آبیاری مستلزم دانستن دقیق نیاز آبی میباشدكه امید است این تحقیق بتواند در جهت افزایش عملكرد سیب زمینی در سطح كشور مؤثر باشد.
1-4 منطقه مورد مطالعه
منطقه مورد مطالعه استانهای خراسان و سمنان میباشد. انتخاب این مناطق به آن دلیل بوده است كه با وجود اهمیت كشت سیبزمینی اطلاعات مورد نیاز در زمینه آبیاری برای این گیاه بسیار اندك است.
مساحت استان خراسان 313335 كیلومتر مربع میباشد كه معادل یك پنجم مساحت كل كشور میباشد. این منطقه در شمال و شمال شرق ایران بین مدارات 30 درجه و 21 دقیقه و 17 دقیقه عرض شمالی و 5 در جه و 20 دقیقه طول شرق از نصف النهار گرینویچ واقع شده است. تنوع آب و هوایی در این منطقه شرایط تولید 47 نوع محصول زراعی را فراهم نموده است. كه در جدول شماره2 بعضی از محصولات مهم استان و میزان تولید آن را ارائه شده است(16)
جدول1-2 وضعیت تولید محصولات زراعی استان خراسان در سال زراعی 81-1380
نوع محصول | درصد از كل تولید كشور | رتبه از لحاظ تولید در كشور |
جو | 61/20 | اول |
پنبه | 24/38 | اول |
چغندر قند | 68/35 | اول |
خربزه | 46/51 | اول |
گوجه فرنگی | 64/13 | دوم |
گندم | 03/10 | سوم |
هندوانه | 81/13 | سوم |
سیب زمینی | 5 | هفتم |
بطوریكه مشاهده میشود استان خراسان در مورد تولید 4 محصول مقاوم اول كشور و گوجهفرنگی مقاوم دوم را دارا میباشد. از نظر تولید سیبزمینی محل كشت و میزان سطح زیر كشت در دشتهای كشاورزی این استان، خراسان طبق جدول 1ـ3 میباشد.
جدول 1-3 محل و میزان كشت گیاه سیب زمینی در استان خراسان
محل كشت | سطح (هكتار) | محل كشت | سطح( هكتار) |
دشت ازغند | 98 | سهل آباد | 2 |
اسفده | 28 | شاهرفت | 5 |
اسفراین | 90 | شهرنوباخزر | 54 |
بجستان | 25 | صالح آباد-جنت آباد | 17 |
بجنورد | 2292 | صفی آباد | 27 |
بشرویه | 1 | طبس | 9 |
بندان | 2 | عنبری ـ یرچاه | 4 |
بیرجند | 36 | فردوس | 25 |
تایباد | 39 | غلامان ـ راز | 29 |
تربت جام | 1189 | قائن | 145 |
جوین سلطان آباد | 61 | قلعه میران | 27/19 |
چاهك موسویه | 14 | قوچان ـ شیروان | 2909 |
حاتم قلعه | 128 | قوری میران | 8 |
خضری | 52 | كاشمر | 48 |
خواف سلامی | 1 | كویر | 2 |
درگز | 291 | كرات | 7 |
درمیان-گره بك | 117 | گناباد | 20 |
درونه | 5/67 | گیسور | 5 |
رخ | 410 | ماروسك | 3/15 |
رشتخوار | 4 | مانه | 300 |
ریوش | 417 | مشهد ـ چناران | 2113 |
زاوه ـ تربت حیدریه | 85 | مختاران | 9 |
زوزن | 5 | ینگجه | 190 |
سبزوار | 31 | مبندان | 5/4 |
سرایان | 27 | نیشابور | 160 |
سربیشه | 35 | نریمانی | 24 |
سملقان | 69 | نای بند ـ دیهوك | 1 |
سنگ بست | 113 | میغان ـ دهنو | 3 |
بطوریكه در جدول مذكور مشاهده میشود سیبزمینی در استان خراسان تقریباً در 60 دشت مهم این استان به صورت كم و بیش كشت میشود.
1-4-2 استان سمنان
استان سمنان95815 كیلومترمربع بوده كه حدود 56 درصد از مساحت كل كشور را به خود اختصاص داده است و از این حیث ششمین استان كشور بوده و بین 34 د رجه و 40 دقیقه تا 37 درجه و 10 دقیقه عرض شمالی و 57 در جه و 4دقیقه تا 57 درجه و 59 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویج قرار گرفته است. در حال حاضر حدود 2 در صد كل مساحت استان زیر كشت محصولات مختلف كشاورزی بوده كه حدود 33961 هكتار سطح زیر كشت باغات(محصولات دائمی) و 160000 هكتار سطح زیر كشت محصولات زراعی میباشد.(2) وضعیت تولید بعضی از محصولات شاخص زراعی و باغی استان نسبت به كل كشور طبق جدول 1ـ4 میباشد.
جدول 1-4 وضعیت تولید محصولات زراعی استان سمنان در سال زراعی 81-1380
ردیف | نوع محصول | نسبت در مقایسه با سطح تولید در كشور |
1 | پنبه | 5/ 3 درصد |
2 | چغندر قند | 2 درصد |
3 | سیب زمینی | 3 درصد |
4 | خر بزه | 5/11 درصد |
5 | هندوانه | 2 درصد |
6 | پسته | 5/3 درصد |
7 | انگور | 2 درصد |
بطوریكه ملاحظه میشود حدود 3 درصد از كل سیبزمینی كشور در استان سمنان تولید میشود كه اگرچه درصد زیادی نمیباشد اما به لحاظ اقتصادی حائز اهمیت است. محل كشت و میزان زیر كشت محصول سیب زمینی در دشتهای كشاورزی استان سمنان طبق جدول 1ـ5 میباشد.
جدول 1-5 محل و میزان كشت گیاه سیب زمینی در استان سمنان
محل كشت | سطح (هكتار) | محل كشت | سطح (هكتار) |
1-سمنان | 250 | 6-ایوانكی | 23 |
2-شاهرود | 480 | 7-گرمسار | 22 |
3-بسطام | 7500 | 8-جاجرم-گرمه | 10 |
4-مرجان | 130 | 9-بیارجمند | 5 |
5-رباط-قره بیل | 190 | 10-دامغان | 1630 |
دشتهای بسطام با 7500 هكتار و دامغان با 163 هكتار كشت سیبزمینی بالاترین مقدار سطح زیركشت را به خود اختصاص میدهند.
با این اوصاف كه محصول سیب زمینی از محصولات استراتژیك استانهای خراسان و سمنان میباشد و هشت درصد از كل تولید محصول كشور در این دو استان میباشد (شكلهای 1ـ1 و 1ـ2) لذا بجا خواهد بود كه در مورد نیاز آبی این گیاه و روابط آن با خصوصیات رشد آن بیشتر تحقیق شود. این مطالعه تبخیر ـ تعرق پتانسیل سیب زمینی با استفاده از دستگاههای لایسیمتر و نیز ارتباط عناصر هوا شناسی با این نیازها به منظور دستیابی به ساده ترین ، عملی ترین و دقیق ترین روش تخمین نیاز سیب زمینی مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل دوم بررسی منابع 2-1 سابقه تحقیقات در زمینه تبخیر -تعرق |
شاید بتوان گفت مهمترین كوششی كه تا كنون در زمینه تبخیر ـ تعرق صورت گرفته است مربوط به سازمان خواربار جهانی FAO است كه نتایج آن تحت عنوان نیاز آبی گیاهان انتشار یافته است ( (FAO,24. نشریه مذكور موجب نگاشته شدن صدها مقاله بوده و شاید تمام مقالاتی كه در زمینه تبخیر ـ تعرق تاكنون نوشته شده است ماخذ فوق را به عنوان یكی از مراجع اصلی معرفی نموده اند. دورنبوس و پروت در این نشریه روشهای تبخیر و تعرق را مطرح و برای برخی اصلاحات لازم را انجام داده و مورد تجزیه و تحلیل قرار دادهاند. در سال 1992 تجدید نظرهای لازم برای نشریه فوق در شماره 56 نشریه FAO بخش آبیاری و زهكشی به چاپ رسیده است. همچنین در فصل هشتم شماره 64 نشریه FAO.، به معادله پنمن_ مانتیس اصلاح شده در نشریه 56 اشاره شده است. بروت سارت (1982) مولف كتابی تحت عنوان تبخیر آب كه در سال 1982 منتشر شده و از كتب مهم در تشریح این فرایند به شمار میآید. این كتاب به همراه كتاب دیگری كه توسط استانهیل (1984) تهیهگردیده است. یكی از بهترین مراجعی هستند كه به بررسی تبخیر و گردش انرژی دركشاورزی پرداختهاند و از ترازنامه انرژی در جهت تخمین تبخیر و تعرق نیاز آبی گیاهان استفاده كردهاند. بروت سارت در این كتاب كلیه معادلات تبخیر را جمع بندی و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. (3 ) ورما و رزنبرگ بعد از مقایسه روشهای بیلان انرژی و آئرو دینامیك با نتایج لایسیمتر نتیجه گرفتند كه روشهای آئرو دینامیك نتایج بهتری میدهندو شكل كاملتر آنها معادلات تركیبی هستند(51). شیه تاثیر متغییرهای مختلف آب و هوایی را بر روی تبخیر ـ تعرق بررسی نموده و نتیجه گرفتند مدلهایی كه بر اساس دمای هوا و تشعشع عمل میكنند نتایج بهتری به دست میدهند(87)صالح و سندیل 23 روش محاسبه تبخیرـ تعرق مرجع را در قسمتهای مركزی عربستان مورد ارزیابی قرار دادند. آنها روشها را در پنج گروه: روشهای دمایی، رطوبت نسبی ، تابشی ، تركیبی و روشهای تشتك تقسیم بندی نمودند. روشهای جنسن هیز از گروه روشهای تابشی در اولویت اول و روش تشك كلاس A در مكان دوم قرار میگیرند. ودر مجموع روشهای تركیبی در حد متوسط و روشهای دمایی در پائین ترین مكان قرار گرفتند (75)ویراسینگ و كاتولاندا در سال 1998 نیاز تبخیر ـ تعرق برنج(رقم BG379 )را در ماپالانا واقع درمنطقه مرطوب شمال شرقی سریلانكا در سه سطح غرقاب و در لایسیمتر اندازه گیری و نتیجه گرفتند كه تبخیر ـ تعرق با رطوبت نسبی،سرعت باد، درجه حرارت هوا و نقطه شبنم همبستگی دارد. این دو محققETOرا 2 تا 15میلیمتر در روز و كل ETO را بین 515 تا549 میلی متر در دوره رشد بدست آوردند (دوره بین دو هفته بعد از خزانه تا دو هفته قبل از برداشت)نسبت تبخیر-تعرق به تبخیر در40-50 روز بعد از نشا’ در حدود1 و در موقع رشد در حدود 9/1 تا 39/1 بوده است. آنها از جمله فاكتورهای موثر بر ET وE را عامل باد ذكر كردهاند. (76)كمیته فنی نیازهای آبی بخش آبیاری و زهكشی انجمن مهندسان راه و ساختمان آمریكا ASCE در نشریهای تحت عنوان آب مصرفی گیاهان و آب مورد نیاز آبیاری 20 روش محاسبه EToرا بطور ماهانه در مناطق خشك و مناطق مرطوب بر اساس نتایج لایسیمتر مورد مقایسه و بررسی قرار داد كه در هر دو منطقه روش پنمن ـ مانتیس در اولویت قرار گرفت (83). دورنبوس و پروت در نشریه FAO24 بر اساس یك جمع بندی از كلیه تحقیقات و تجربیات در مقیاس جهانی از میان 30 روش متداول جهانی برآورد تبخیر-تعرق پتانسیل گیاه مرجع پنج روش از كاربردی ترین روشها را ارائه نمودند. این روشها عبارتند ازپنمن،پنمن اصلاح شده ، بلانی كریدل اصلاح شده،طشتك تبخیر و روش تابشی كه بصورت كاربردی با مثالهای عملی و ارائه جداول، راهحلهای كاربردی در رابطه با رسم منحنیهای ضریب گیاهی مطرح شده است (61). در سال 1993 یونجه بعنوان گیاه مرجع با روشهای پنمن(1948)،فائو-پنمن،تشعشع ،تبخیر از تشتك A فائو مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج تجزیه و تحلیل نشان داد كه روش تشتك كلاسA و پنمن1948 نسبت به سایر روشها در مقایسه با لایسیمتر دقیقتر و با افزایش دور ماههای اندازه گیری دقت نتایج بیشتر شد(55). اما این روشها نتوانست در بین محققان زیاد مورد قبول داشته شود. در سال 1993 ابوقبار و همكارانش گزارش دادند كه یونجه در سه لایسیمتر زهكش داربعنوان گیاه مبنا كشت و میزان تبخیر ـ تعرق اندازه گیری شده با نتایج محاسبات سه روش پنمن،جنسن هیزو تشتك كلاسA ارزیابی گردید. كه در نتیجه میان تبخیر ـ تعرق یونجه از طریق لایسیمتر و روش تبخیر تشتك كلاسA بالاترین میزان همبستگی دیده شد(36). در سال 1994در دانشگاه ملبورن استرالیا با مطالعه ای در محل یك محدوده، جهت تخمین تبخیر ـ تعرق مرجع با روشهای فائو24،پنمن مانتیس و تشتك تبخیر كلاس A به عمل آمد و چنین نتیجه گیری شد كه نتایج حاصله از روش پنمن فائو24 حدود،20تا24 درصد بیش از روش پنمن مانتیس بوده و روش تشعشع و پنمن مانتیس نتیجه ای مشابه برای میزان تبخیر ـ تعرق روزانه داشته است كه میتوان در جاهائیكه امكان اندازهگیری سرعت باد نیست از روش تشعشع بجای پنمن مانتیس برای تعیین تبخیر ـ تعرق روزانه مرجع استفاده نمود(47). در سال 1995 نتایج یك تحقیق روی روش پنمن و لایسیمتر چمن در مقایسه با روشهای پنمن ـ مانتیس، ماكینگ، پریستلی، تیلور، تورگ،هارگریوز سامانی و تورنت وایت در سه منطقه شمال شرقی كارولینا برای تعیین تبخیر ـ تعرق مرجع چنین گزارش شده است كه همبستگی خوبی بین روشهایی كه بر اساس درجه حرارت و تشعشع میباشد برقرار بوده و براساس تجزیه و تحلیل آماری در تخمین روزانه و فصلی بهترین روش پنمن مانتیس توصیه شده است(34). تحقیقی در سه منطقه كارتر[1] ،پلیموث[2] و تاربود[3]در قسمتهای شرقی كارولینا ی شمالی صورت گرفت و در آن روشهای ماكینگ،پریستلی، تایلور و تورك بعنوان روشهای تشعشعی و روشهایهارگریوز –سامانی ،تورنت وایت بعنوان روشهای دمائی مورد استفاده قرار گرفتند. مبنای مقایسه روش پنمن مانتیس با گیاه مرجع چمن بود ،در مجموع نتیجه شد روشهای تشعشعی و دمایی ارتباط و همبستگی خوبی با معادله تركیبی پنمن ـ مانتیس دارد. در این معادله روش تورك در هر سه منطقه بطور متوسط بهترین نتایج را برای مقادیر ماهانه ETo نشان میداد(39 ). دیوید و همكاران (1995 )در مقاله ای تحت عنوان ارزیابی شبكههای تبخیر سنجی به بررسی صحت دادههای تبخیر سنجی و مقادیر تخمین زده شده از روی توابع نیمه تجربی پرداختند. برای تخمینET از روابط پنمن- مانتیس،بلانی-كریدل و استیفان- استیوارث استفاده شد. نتایج بدست آمده نشانگر آن بود كه روش پنمن- مانتیس بالاترین میانگین تبخیر را داشته و روش استیفان- استیوارث از این نظر كمترین مقدار را ارائه نموده است(48 ). محمد با انجام آزمایشاتی كه انجام داد نشان داد كه روش طشت تبخیر بهترین روش برای تخمین تبخیر ـ تعرق در نواحی عربستان صعودی میباشد(37 ). آلن وهات فیلد (1996) چندین روش را با هم مقایسه نموده و نتیجه گرفته انددر شرایطی كه دادههای هواشناسی دقیقی در اختیار داشته باشیم روشهای پریستیلی- تیلور پنمن- مانتیس بهتر از سایر روشها تبخیر و تعرق را ارزیابی میكند(58). كتسو بیلیس و بیجی مپلیس (1997) روابط مختلفی را برای پارامترهای مورد نیاز روش پنمن ارائه شده را مطرح نموده و برای هر یك روابط تازه ای را ارائه نموده و با دیگر روابط مقایسه و بهترین را معرفی نمودند (62 ). هولم و همكاران (1997 ) در گزارشی تحت عنوان تبخیر ـ تعرق پتانسیل در هند تحت شرایط تغییر اقلیم آینده با سریهای زمانی تبخیر را برای فصول مختلف و در دو دوره كوتاه مدت (15)ساله و بلند مدت(32 )ساله مورد مطالعه قرار دادند كه دوره كوتاه مدت تنها بر پایه دادههای تبخیر ـ تعرق پتانسیل و دورههای بلند مدت برپایه دادههای تشتك تبخیرو تبخیر ـ تعرق پتانسیل انتخاب و مورد بررسی قرارگرفتند اغلب ایستگاههای مطالعاتی روند كاهش تبخیر و تبخیر ـ تعرق پتانسیل را بین سالهای 1961تا1992 در همه فصول نشان داد. بر اساس نظریههای مختلف تغییر اقلیم آتی و با توجه به افزایش دما در اثر افزایش گازهای گلخانه ای، انتظار میرود كه مقادیر تبخیر و تبخیر ـ تعرق روند افزایشی را در سالهای آتی داشته باشد این وضعیت احتمالاً در شرایط آب و هوایی خراسان و سمنان نیز اتفاق خواهد افتاد (62).جیمز رایت نتایج تحقیق تعیین تبخیر ـ تعرق مرجع را با دو گیاه چمن و یونجه توسط لایسیمتر وزنی با تجزیه تحلیل از فرمول پنمن-كیمبرلی گزارش داد كه میزان تبخیر ـ تعرقحاصل از چمن 83 درصد تبخیر ـ تعرق یونجه بوده است.در منابع علمی بین المللی یونجه بدلیل رشد موفق در یك دامنه وسیعی از خاكهای مشخصات مختلف فیزیكی، در مقایسه با سایر علوفهها مورد توصیه بیشتری قرار گرفته است.هرچند كه بعضیها یونجه را بعنوان گیاه مرجع در مقایسه با چمن پیشنهاد و توصیه نموده اندولی هنوز به قاطعییت این امر به تایید نرسیده است. نیاز آبی یونجه ،وقتی كه برداشت محصول مورد نظر میباشد حدوداً بین800-1600میلیمتر در یك دوره رشد كه بستگی به آب وهواو طول دوره رشد دارد گزارش شده است(49).در مطالعهای دیگر كه در كنفرانس بین المللی آبیاری در سنت آنتونیوی تگزاس در سال 1996 توسط اساتید ایالت واشنگتن آمریكا ارائه شده است. معادله پنمن ـ مونتیس برای برآورد تبخیر-تعرق روزانه گیاه مرجع موفق بوده است ولی اگر بخواهیم از فرمول بصورت مستقیم برای تعیین تبخیرـ تعرق پتانسیل محصولات مختلفETO استفاده نمائیم تنها محدودیت فرمول مشخص نبودن ضریب مقاومت روزنهای(Ts ) گیاهان است. والندر و همكاران (1998)در مطالعه ای تحت عنوان تخمین تبخیر ـ تعرق از روی دادههای طشت تبخیر، مدل ویژهای برای تعیین ضریب طشت (ضریبی كه بر تبخیر طشت اعمال میشود تا تبخیر ـ تعرق بدست آید) ارائه نمودند. در این مدل ضریب طشت kp تابعی از فاصله و شرایط زمینهایی كه باد قبل از رسیدن به طشت از روی آنها عبور میكند (fetch)، سرعت باد و رطوبت، نسبی بوده است . این رابطه بر اساس روابط خطی چند متغیره ارائه شده است. برای تعیین صحت مدل از پنج روش خطای مطلق، خطای نسبی مطلق و میانگین مربعات خطا استفاده گردید. در این مطالعه مقادیرkp حاصل از مدل با مقادیری كه توسط دورنبوس و پروت (1997 ) به منظور تعیین تبخیر ـ تعرق از روی دادههای طشت تبخیر ارائه شده بود مقایسه گردید و ملاحظه گردید كه مدل ارائه شده بهتر از سایر روشها برای پیش بینی kp جوابگو میباشد(71 ). اشنایدر و همكاران در بوشلند آمریكا چهار روش پنمن ـ مانتیس، پنمن كیمبرلی، پنمن1963 وهارگریوزرا با دادههای روزانه لایسیمتر مقایسه و نتیجه گرفتند كه معادله پنمن 1963 سازگاری بهتری با تبخیر ـ تعرق اندازه گیری شده از لایسیمتر دارد. معادلههارگریوز و پنمن-مانتیس تبخیر ـ تعرق را كمتر برآورد میكنند اما با تبخیر ـ تعر ق اندازهگیری شده سازگاری خوبی دارد و معادله پنمن-كیمبرلی تبخیر ـ تعرق را كمی بیشتر برآورد میكند(77). همچنین آنها تبخیر ـ تعرق برآوردی بوسیله روش پنمن-مانتیس، پنمن كیمبرلی و پنمن1963 را دادههای حاصل از لایسیمتر برای دوم ژوئیه سال1995 مقایسه و نتیجه گرفتند كه تبخیر ـ تعرق برآورد شده با معادله پنمن 1963 با مقادیر اندازه گیری شده مطابقت خوبی دارد و بطور متوسط فقط 9/1صد كمتر برآورد میكند. معادله پنمن-كیمبرلی تبخیر ـ تعرقساعتی را حداكثر 12 درصد كمتر برآورد میكند و معادله پنمن-مانتیس تبخیر ـ تعرق تجمعی برای یك روز را21 درصد كمتر برآورد میكند(71). سیلوا و همكاران[4] با استفاده از لایسیمترهای وزنی ، زهكش دار و سطح آب ثابت تبخیر _تعرق پتانسیل گیاه مرجع ( چمن) را اندازه گیری و با نتایج روش پنمن_ مانتیس و تشتك تبخیر نوع كلاس A ، همچنین نتاج لایسیمترها را با همدیگر مورد مقایسه قرار دادند. در این مطالعه مقدار كل تبخیر تعرق پتانسیل گیاه مرجع اندازه گیری شده از لایسیمترهای زهكش دار و سطح آب ثابت نسبت به لایسیمتر وزنی بترتیب 18%و 11% بیشتر برآورد شده است. در صورتی كه این مقدار از تشتك تبخیر 36% نسبت به لایسیمترهای وزنی كمتر برآورد شده است. در این مطالعه نتایج حاصله نشان داده است كه همبستگی بین نتایج روش پنمن_ مانتیس با لایسیمترها خوب ولی همبستگی بین نتایج تشتك تبخیر و لایسیمتر وزنی خوب نبوده است. همچنین نتیجه گیری شده است كه لایسیمترهای زهكش دار و سطح آب ثابت برای اندازه گیری تبخیر ـ تعرق پتانسیل روزانه مناسب نیستند( 78 ).در مورد ضریب گیاهی تایگی در مطالعه خود و با استفاه از لایسیمترهای وزنی گزارش داد مقدار KC برای گل آفتابگردان به میزان 2/74 ـ 6/11 بیشتر از آن مقداری بود كه فائو پیشنهاد داده بود (83 ).همچنین كوشوپ و پاندا در سال 2001 با استفاده از لایسیمترهای وزنی مقدار KC سیب زمینی را بیشتر از آنچه كه فائو پیشنهاد داده بود بدست آوردند (63 ). آزمایشگاه صنایع غذایی هند در تحت شرایط آب و هوائی مرطوب تبخیر تعرق گیاه مرجع را با استفاده از لایسیمتر وزنی محاسبه و با 10 روش اندازه گیری تبخیر تعرق مقایسه كه فرمول پنمن مانتیس كه اصلاح شده پنمن _كیمبرلی ، فائو_ پنمن ، تورك ـ ردیشن و فائو بلانی كریدل میباشد بهترین نتایج را داد( 40 ). استانهیل (2002 ) در مقاله ای به بررسی این مسئله كه آیا تشت تبخیر كلاس A هنوز هم به عنوان عملی ترین و یكی ا ز دقیق ترین روشهای تعیین نیاز آبی گیاهان است پرداخته است. از نظر وی دو گروه عمده برای اندازه گیری و تخمین تبخیر وجود دارد. یكی استفاده از تبخیر سنجها و دیگری تخمین با استفاده از معادلات تجربی (79 ). العمران و همكاران در سال 2004 میلادی، با استفاده از لایسیمترهای زهكش دار، تبخیر_ تعرق گوجه فرنگی و كدو را محاسبه و با پنج روش منطبق بر شرایط آب و هوائی فائو_ پنمن ، بلانی كریدل ، جنسن _ هیز ، تشتك تبخیر و تورنت وایت مقایسه و با انجام آزمایشات صورت گرفته روش پنمن برای كدو وروش تشت تبخیر برای گوجه فرنگی بهترین تخمین زده بود (38 ). برای ارزیابی معادلههای فراوانی كه در نقاط مختلف دنیا ارائه شده است و تعیین درجه دقت در شرایط آب و هوایی متفاوت كه تعداد آنها بالغ بر 20 معادله میباشد كمیته آبیاری و نیاز آبی انجمن مهندسین عمران آمریكا كمیته ای را تعیین و عملكرد این روش را با استفاده از دادههای لایسیمتری موجود در 11 نقطه اقلیمی دنیا مورد سنجش قرار داد كه نتایج آن در جدول 2ـ1 ارائه شده است.(72)
جدول شماره 2-1 عملكرد روشهای مختلف محاسبه ETO
خشك | مرطوب | شاخصهای عملكرد | ||||
خطای استاندارد | برآورد بالا | شماره رتبه | خطای استاندارد | برآورد بالا | شماره رتبه |
|
| روشهای تركیبی |
49/0 | 1-% | 1 | 32/0 | 4% | 1 | پنمن -مانتیس |
69/0 | 12% | 5 | 93/0 | 29% | 14 | نشریه فائو24 -پنمن |
1/1 | 18-% | 10 | 14/1 | 35% | 19 | نشریه فائو24-پنمن اصلاح شده |
68/0 | 6% | 5 | 67/0 | 16% | 4 | فائو17-ppp پنمن |
1/0 | 2-% | 7 | 6/0 | 14-% | 3 | پنمن1963 |
67/0 | 6-% | 4 | 69/0 | 20% | 6 | پنمن1963-اختلاف فشار بخار آب |
74/0 | 6% | 8 | 71/0 | 18% | 8 | 1972 كیمبرلی-پنمن |
54/0 | 3% | 2 | 69/0 | 10-% | 7 | 1982 كیمبرلی- پنمن |
12/1 | 11-% | 11 | 03/1 | 32% | 16 | بوفینگر-ون –باول |
| روش تابش |
89/1 | 27-% | 19 | 68/0 | 3-% | 11 | پریستلیی –تیلور |
62/0 | 6% | 3 | 79/0 | 22% | 11 | فائو-تابش |
| روشهای دمایی |
13/1 | 12-% | 12 | 84/0 | 18-% | 12 | جنسن -هیز |
17/1 | 9-% | 13 | 79/0 | 25% | 10 | هارگریوز |
29/1 | 16-% | 15 | 01/1 | 17% | 16 | SGS –بلانی كریدل |
88/1 | 26-% | 18 | 56/0 | 5% | 2 | تورك |
76/0 | 0% | 9 | 79/0 | 16% | 9 | فائو –بلانی-كریدل |
4/2 | 37-% | 20 | 86/0 | 4-% | 13 | تورنت وایت |
| روشهای تشت تبخیر |
54/1 | 21% | 17 | 29/0 | 14% | 20 | تشت تبخیر كلاسA |
37/1 | 6-% | 16 | 12/1 | 10-% | 18 | كریستین سن |
25/1 | 5% | 14 | 09/1 | 5-% | 17 | كلاسA فائو |
سابقه محاسبات تبخیر ـ تعرق در ایران مربوط به اولین مطالعاتی میباشد كه برای اولین بار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران رابطه بلانی – كریدل بعنوان مناسبترین روش تبخیر و تعرق برای بر آورد آب مورد نیاز محصولات انتخاب گردید (35). شركت مهندسی مشاور كوانتا در سال 1354 در چهار چوب قرار داد منقعده با سازمان هوا شناسی كشور ،بررسیهایی را در رابطه با انتخاب مناسبترین روش بر آورد تبخیر و تعرق مرجع برای ایران را دستور كار خود قرار داد كه روش پروت ( مبتنی به فرمولی بلانی )بعنوان بهترین روش برای برآورد میزان تبخیر و تعرق مرجع مورد تایید واقع شده است. همچنین در این گزارش به تاریخچه و اهمیت تبخیر وتعرق وكاربردها در برنامههای مختلف اشاره شده است وبا برسی عوامل موثر بر فرایندتبخیر وتعرق روشهای هواشناسی برای برآورد،آن را مورد بحث قرار داده است (11). موسوی در منطقه اصفهان ده روش را برای تبخیر وتعرق بكار برده ونتایج آن را با نتایج آزمایشات پرتو متری مقایسه كرده است. در این تحقیق روشهای تورك وبلانی كریدل اصلاح شده بترتیب به عنوان بهترین انتخاب گردیدند(39). رحیم زاده گان میزان تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع را با استفاده از لایسیمتر زهكش دار در منطقه اصفهان در طی دو سال اندازهگیری و با نتایج 12 روش محاسباتی مورد ارزیابی قرار داده است. در نتیجه تجزیه و تحلیل آماری بر اساس انحراف معیار تفاوتها روشهای جنسن- هیز، كریستین-هارگریوز ، بلانی كریدل اصلاح شده و پنمن را بترتیب به عنوان مناسبترین روشها برای منطقه مذكور و مناطق مشابه از نظر شرایط آب و هوایی معرفی كرده است (13). پناهی (1375) برای منطقه اصفهان 29 روش مختلف تبخیر و تعرق را مورد مقایسه قرار داد و به این نتیجه رسید كه روشهای طشتك تبخیر و بلانی كریدل ، پنمن، كریستین سن وهارگریوز نسبت به سایر روشها از دقت بالاتری برخوردار است(9).شریعتی در تحقیقی در منطقه كرج میزان تبخیر و تعرق دو گیاه مرجع چمن و یونجه را با استفاده از لایسیمتر بدست آوردند كه نتایج بررسی سه ساله نشان داد همبستگی خوبی با ضریب 982 /0 بین تبخیر ـ تعرق چمن و یونجه وجود دارد و مقدار تبخیر ـ تعرق چمن در یك دوره هفت ماهه 81 /0 میزان تبخیر و تعرق یونجه میباشد در كنار این بررسی تبخیر و تعرق اندازه گیری شده چمن و یونجه از طریق لایسیمتر با تبخیر و تعرق محاسبه شده با استفاده از اطلاعات هوا شناسی دوره آزمایش با روشهای پنمن ، تابشی، طشتك تبخیر و پنمن-مانتیس مقایسه و تجزیه و تحلیل گردید.نتایج این بررسی نشان داد كه بالاترین ضریب همبستگی مربوط به روش طشتك تبخیرو پنمن- مانتیس با دو گیاه چمن و یونجه میباشد (20). رضوی پور و یزدانی ضمن اندازه گیری تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه چمن و برنج بوسیله لایسیمتر در منطقه رشت ، ضریب گیاهی و ضریب طشتك به روش لایسیمتری وكرتهای كنترل شده در منطقه گیلان (رشت ) را بدست آوردند. نتایج این بررسیها نشان داد كه متوسط میزان تبخیر و تعرق پتانسیل اندازه گیری شده توسط لایسیمتر طی سه سال ( هر سال در طول فصل رشد برنج در زمین اصلی كه حدود 90 روز طول كشیده است ) برای چمن 89/4 و برنج رقم خزر 43/5 و رقم بینام23/5 در روز و میزان متوسط تبخیر از طشتك كلاس A تقریبا 24/6 میلیمتر در روز میباشد. همچنین متوسط ضریب گیاهی KC در سه سال اجرای طرح برای خزر 14 /1 و بینام 11 /1 و متوسط ضریب طشتك (C ) در این مدت 87 /0 و میزان متوسط نفوذ عمقی آب در خاك ( Clay Silty ) 37 /2 میلیمتر در روز بدست آمده است (15). بیگلویی و اسماعیل مقصودی ضمن اندازه گیری میزان تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه چمن توسط لایسیمتر در منطقه رشت تعدادی از روشهای محاسباتی را مورد ارزیابی قرار دادند كه نتایج حاصل از آنها با نتایج لایسیمتر بر اساس انحراف معیار تفاوتها و خطای معیار مورد مقایسه قرار گرفت كه بر حسب اولویت ، بترتیب روش تورنت- وایت و بلانی-كریدل SCS ، پنمن- مانتیس ، ایوانف و... مشخص گردید (4). صمدی ضمن اندازه گیری میزان تبخیر و تعرق پتانسیل گیاع مرجع (چمن) توسط لایسیمتر در منطقه كرمان تعدادی از روشها ی محاسباتی(بلانی كریدل،پروت،تورنت وایت و پنمن- فائو و رادیشن) را مورد ارزیابی قرارداده و نتیجه گرفت كه فرمول بلانی كریدل مناسبترین فرمول برای استفاده در مناطق خشك میباشد (21). توشیح و همكاران ضمن اندازه گیری تبخیر- تعرق بالقوه گیاه مرجع (چمن) از طریق لایسیمتر زهكش دار به مدت سه سال در منطقه سنندج نتایج حاصله را از طریق فرمولهای تجربی مقایسه نمودند كه میزان تبخیر و تعرق گیاه مرجع طی سه سال آزمایش بطور متوسط 1216 میلیمتر بوده است.
روش تشعشع در مقایسه با سایر روشها برآورد بهتری از ETO لایسیمتر داشته و با اطمینان بالاتری میتوان ETO را از این روش بدست آورد(10).
قیمت فایل فقط 19,500 تومان
برچسب ها : لایسیمتر وزنی , لایسیمترهای با خاك دست نخورده , بافت خاك , محصولات زراعی